Pregunta frecuente consumido

Dienst Huur- en Consumentenzaken a compila un serie di pregunta frecuente relata na consumido. Esakinan ta trata:

Abo sa kico ta e diferencia entre un credito cu interes y un credito sin downpayment?

Credito ta encera cu e cliente ta bay di acuerdo pa paga poco poco e prijs di compra di un producto. Esaki ta regla pa ley den art. 7A:1557 di nos codigo civil. Hopi biaha credito ta inclui calculacion di un interes y e cliente ta bira doño di biaha na momento cu e ricibi e producto.
Huurkoop (of miho conoci tambe como credito sin downpayment, cero interes (0%) of rent-to-own) ta un tipo di credito cu tin e forma di huur, y aunke e cliente ta ricibi e producto di biaha, e ta bira doño apenas si na final tur pago di huur a keda efectua. Huurkoop ta regla den ley den art. 7A: 1557h di nos codigo civil.

Un otro caracteristica di huurkoop ta cu e cliente durante e periodo di pago ta responsabel pa e producto. Dus e cliente ta responsabel te hasta pa daño inespera, robo of perdida. Esaki ta duna siguridad pa e negoshi. Un otro aspecto cu ta duna siguridad ta cu si e cliente keda sin cumpli cu e debernan di pago, e negoshi por exigi pa debolbe e producto por medio di ordo di hues. E ora ey e negoshi por bende e producto pa un otro hende. E cliente por te hasta haya un boete pa incumplimento di pago. Pa un acuerdo di huurkoop ta legal e mester ta por escrito. Si acaso a haci e acuerdo verbal, e ta considera como un credito manera stipula den art. 7A:1557.
Den huurkoop e riesgo ta cay mas tanto pa e cliente. Na Aruba nos conoce diferente tienda cu ta ofrece huurkoop. Door cu a base di huurkoop e suma di huur semanalmente of mensualmente ta mustra relativamente poco e ta crea e impresion bao consumidornan di ta hopi atractivo, pero riba termino largo e suma total di e compra no ta den bentaha di e consumido mes. E consumido ta sali hopi biaha mas caro cu si ela cumprele cash. Por ehempel un negoshi cu ta ofrece huurkoop ta bende e producto cash pa AWG 2600, pero e mesun producto atraves di un contract di huurkoop di 18 luna cu extra garantia ta sali AWG 5501,70, cual ta AWG 305,65 pa 18 luna. E prijs cash ta apenas 47% di loke e cliente lo mester paga total pa por bira doño di e producto. Pior ainda, si acaso e contract di huurkoop bay malo, e cliente por haya su mes confronta cu beslaglegging riba su salario y te hasta mas gastonan en conexion cu e atraso.
E formanan di credito aki ta crea e ilusion di un forsa di compra cu no ta existi, esaki ta trece consecuensia negativo pa e situacion financiero di e consumidor. Durante e periodo di e huurkoop e likides di e consumido ta bay atras. Pues, riba termino largo e formanan di pago aki por debilita e forsa di compra di consumidonan na Aruba y por stanca crecimento economico general. Aruba conoce un economia di mercado liber y pesey ta importante pa e comerciantenan y e consumidornan actua consientemente den cuadro di bienestar general. Comercio tin aki den un responsabilidad tambe pa proteha e equilibrio di nos sistema economico y mantene e nivel of hisa e confiansa di e consumido den nos economia.

Kico ley ta bisa di validez di cadeaubon?

Hopi consumido ta acerca Dienst Huur- en Consumentenzaken cu pregunta kico ley ta permiti como tempo di validez riba un cadeaubon. Cadeaubon ta un bon of certificado cu un balor cu bo por cumpra na un tienda y dune como regalo. Ora presenta e cadeaubon na e tienda, e ta siribi pa cumpra articulo na balor marca riba e bon. Cadeaubon ta un forma hopi popular pa duna regalo y cada tienda ta uza diferente regla ora ta trata cadeaubon.

Na momento cu regala e cadeaubon, mayoria biaha e bon ta duna poco informacion riba e condicionnan di e bon. Pa trece claridad riba e topico Dienst Huur- en Consumentenzaken a sondea ley riba kico ta e uzo normal y kico ta derecho di e consumido. Dienst Huur- en Consumentenzaken a conclui entre otro cu en realidad no ta existi un regla specifico riba e vencemento di un cadeaubon. Ta posibel pa clasifica e fecha di vencemento di un cadeaubon manera un condicion general den sentido di articulo 6:231 di nos codigo civil. Door di cumpra e bon e consumido ta asumi e condicionnan mara na e bon. Di otro banda legalmente ta cay riba e bendedo un obligacion pa duna informacion riba e condicionnan general vigente, sea cu esaki ta menciona riba e bon mes of nan ta disponibel pa inspeccion un caminda(art. 6:233 sub b jo. 6:334 BWA).

Ora ta cumpra un cadeaubon e cumprado (consumido) ta cera un acuerdo cu un bendedo (tienda/ servicio). Den mayoria caso e cumprado ta un consumido; un persona natural cu no ta actuando den ehecucion di un profesion of empresa (art. 7:5 BWA). Den principio e tienda mes mag di determina kico e validez di e bon ta, pero sin embargo esaki conforme articulo 6:233 sub a di nos codigo civil no mag di ta irasonabelmente dificil pa e consumido. Den cuadro di e tempo di validez di un bon Dienst Huur- en Consumentenzaken ta distingui  tres sorto di cadeaubon:

 

  • Cadeau bon sin fecha.  Si no ta existi un fecha riba e cadeaubon anto e bon ta valido pa un tempo ilimita. E bendedo mes no por wak riba e cadeaubon ki dia esaki tabata bendi. Si acaso e negoshi a bay failliet of e servicio no ta disponibel mas, esaki no lo conta mas. 
  • Cadeau bon cu apenas un fecha di emision. Si apenas tin un fecha di emision, e ora e bon tin un validez di 5 aña. E cadeau bon ta bira e comprobante di e demanda legal pa exigi cumplimento di e acuerdo di compra cu te despues 5 aña ta vence. Despues di 5 aña e negoshi no ta obliga mas pa  tuma e bon.
  • Cadeabon cu fecha di emision y fecha di vencemento. Bonnan cu fecha di vencemento ta caduca riba e fecha. Si acaso e fecha di vencemento ta menos cu 1 aña esaki por ta irasonabelmente dificil pa e consumido. Pues, conforme articulo 6:236 sub g (lista preto) di nos codigo civil un reclamo cu un tempo di vencemento menos cu 1 aña bo por clasifica como irrasonabelmente dificil pa esun cu ta asumi e condicionnan mara na e bon. Un cadeaubon mester ta dus por lo menos 1 aña despues di e fecha di emision. Esaki no ta significa cu validez di 1 aña dimes ta rasonabel. Pues, pa determina exactamente ta depende tambe di circumstancianan di e compra, manera e sorto di servicio of producto y e disponibilidad di nan. Esaki ta factornan cu por hunga un rol den determinacion di e rasonabilidad di e tempo di validez di un cadeaubon. Pero den cualkier caso, e negoshi lo mester mustra e consumido cu un situacion concreto cu e ta irasonabelmente dificil.

 

Kico ta fecha di vencimento di un pago via cheque

Ora ta trata un compra di consumido den principio e pago mester sosode den e moneda comun (art. 6:112 BWA). Un cheque (art. 6:46 BWA) no ta placa, pero por wordo ofreci como un medio di pago. Esaki ta encera un orden di pago na un banco cual ta duna e negoshi e posibilidad di obtene e placa. En principio un bendedo of compania no ta obliga di acepta un cheque como medio di pago, cu excepcion den e caso cu di antemano tin un acuerdo pa un tal obligacion of esaki ta e medio di pago usual. E cheque ta un medio di pago cu ta susceptibel pa fraude y ta wordo uza menos cada bes menos. Por lo general e persona cu ta skirbi e cheque y e banco ta cera un acuerdo cu por paga cu cheque tanten cu tin suficiente saldo disponibel riba e cuenta bancario.

Un cheque tin un validez limita, cu excepcion ora ta indica otro riba e cheque. Por lo general na Aruba un cheque tin un validez di 6 luna desde e emision di e cheque. Na otro paisnan e cheque tin un validez di 6 luna (Merca) of 1 aña (Hulanda) desde e emision di e cheque.

Ora un negoshi ta acepta un cheque como medio di pago ta asumi cu ta realisa e pago exitosamente (art. 6:46 lid 1 BWA). Esaki ta nifica cu tin un acuerdo pa un areglo di pago. Si acaso e negoshi logra cobra e cheque, e pago ta keda cumpli y e obligacion di pago ta termina. Si resulta imposibel pa e negoshi cobra e cheque, e ora e negoshi ainda tin derecho pa reclama e consumidor a base di e acuerdo di compra.

Vencemento di e reclamacion di pago tin como consecuencia cu e reclamacion di pago no por wordo imponi mas pa ley. Ora di compra di consumidor ta conta un termino di vencemento di 2 aña (art. 7:28 BWA). Esaki ta nifica cu despues di 2 aña e negoshi no por impone pago mas di e consumidor. Den caso di otro reclamacion di pago a base di otro acuerdonan ta conta un termino di vencemento di 5 aña (art. 3:307 lid 1 BWA).

Kico ta e suma minimo di pago cu carchi debito (PIN)

Ora ta trata di un compra di consumido den principio e pago mester sososde den e moneda comun (art. 6:112 BWA). Hopi biaha esaki por sosode tambe via banco, cual ta encera cu e pago ta sosode door di deposita placa riba e cuenta di banco di e negoshi (art. 6:114BWA). Pago via PIN ta un manera pa haci pago facil, lihe y relativamente sigur. Pa e negoshi tambe pago via PIN ta lihe, sigur y eficiente. E medio di pago aki a bira hopi popular y cada bes mas establecimento tin un mashin di banco disponibel pa paga cu carchi debito.

Sin embargo, na Aruba tin luganan (specialmente supermercadonan) cu ta exigi un suma minimo (mayoria biaha esaki ta Awg. 10,-) pa por haci uzo di e servicio di paga via PIN. Esaki ta un regla interno di e negoshi. Pa e negoshi e ta un servicio cu e ta ofrece na su clientenan. Ofrece e servicio aki tin gastonan mara na dje pa e negoshi, manera huur di mashin di banco, mantencion di un of mas mashin di banco y/ of un porcentahe di e transaccion pa cubri gastonan administrativo.

Algun negoshi ainda ta cobra e consumidor pa e servicio aki. Esaki ta permiti. E consumidor mes por dicidi si e ta acepta esaki. Naturalmente e negoshi mester indica di antemano cu lo cobra un suma extra pa pago cu carchi debito. E consumidor ta bay de acuerdo cu esaki na momento cu primi e boton ‘OK’ riba e mashin di PIN. Sin embargo e consumidor por dicidi di paga di otro manera of e por dicidi di bay na un otro negoshi cu ta ofrece e servicio aki sin cobra extra pa pago via PIN.

Kico ta e validez legal di 'store policy'?

E compra di consumido ta mara na e store policy apenas si e condicionnan di e 'store policy' ta cumpli cu leynan di consumido, ademas e condicionnan di e 'store policy' mester ta visibel y/ of lesabel pa e consumido of mester por tin un referencia sea den tienda of riba factura na unda por lesa e 'store policy'.

Por lo demas, cierto 'store policy' cu ta limita nan garantia di tienda esaki no ta limita e garantia legal mara na benta di e producto. Pues articulo 17 & 21 di Codigo Civil Buki 7, titulo 1 tin splicacion cla riba esaki.  

Kico pa haci ora ta cobra un prijs mas halto cu e prijs riba shelf?

Di acuerdo cu reglamento pa anotacion di prijs di producto of servicio, e comerciante tin e obligacion pa cobra e prijs cu ta poni riba e producto. E consumido na momento cu haya su mes den un situacion cu e prijs di e producto riba shelf of riba e propio producto ta diferente cu e prijs na caha por tuma e siguiente pasonan:

  • Notifica e negoshi cu e prijs ta incorecto y exigi e prijs riba e producto of riba shelf.
  • Si acaso e negoshi nenga di cobra e prijs anota riba e producto of shelf, Dienst Huur- en Consumentenzaken ta conseha enfaticamente pa e consumido no cumpra e producto y abandona e tienda.
  • Avisa Directie Economische Zaken kende ta tene supervision riba e ley di reglamento pa anotacion di prijs.

Si e consumido a keda sin cumpra e articulo, e lo a demostra di no ta consenti promocion di prijs falso. Si e consumido cumpra e articulo, e lo ta premiando e negoshi aumentando su benta.

Conseho pa consumido

Aunke nos leynan ta duna basta proteccion, e derecho mas importante pa e consumidor ta pa prome cu haci un compra, e busca informacion y orientacion riba su escohencia. E consumido por haci fout. Pa evita fout, Dienst Huur- en Consumentenzaken a compila un lista di tips pa yuda e consumido ora di haci compras of uzo di servicio. E consehonan ta reparti den:

Conseho general

Akibao ta sigui un lista di conseho general:

  • Ora consumido tin keho, porfabor haci e reclamo cerca e negoshi mas pronto posibel. Ademas ta importante pa e consumido registra su keho cerca Dienst Huur- en Consumentenzaken.
  • Si acaso bo pidi pa debolbe bo placa, no acepta un “tegoedbon”.
  • Si entrega e producto pa haci reparacion, no laga bo factura original na e tienda.
  • Si un producto tin defecto, haci un apelacion riba bo garantia mas pronto posibel. Ley ta indica cu si e consumido warda mas largo cu dos luna e por perde su derechonan.
  • Den caso di un producto defecto e negoshi tin e obligacion pa entrega e piesa cu falta, repara e producto, reemplasa e producto of den cierto caso e negoshi mester debolbe placa. E derecho aki no ta aplicabel si acaso e consumido a descuida e articulo of si e abnormalidad ta insignificante.
  • Si acaso e producto tin defecto y e negoshi referi bo cerca e fabricante nos leynan ta bisa cu cada ken cu importa un producto aki na Aruba pa bende, huur, ‘lease’  of di otro manera proporciona den cuadro di actividadnan comercial, ta wordo considera como fabricante.

Conseho ora hiba auto garashi

Dienst Huur- en Consumentenzaken a haya hopi keho contra garashi di auto. E kehonan ta diferente.  Algun consumido a haya nan mes cu problema pasobra e garashi no a cumpli cu e instruccionnan y no a drecha e auto mes, pero kier cobra hopi placa comosifuera e auto a keda drecha. Un otro consumido a keha pasobra ela caba di saca su auto foi garashi anto e auto a coy candela den menos cu 30 minuut. E garashi a bisa cu e no ta responsabel pa e auto cu a kima, pasobra ta e consumido mes probabelmente lo a ranca un waya na e motor. Un otro consumido a keha pasobra e auto a keda hopi luna para na e garashi anto e consumido a ripara cu e auto a cuminsa falta piesa. Un otro consumido a hiba e auto cerca un conoci cu no ta mecanico, anto e kier sa kico su derechonan ta.   

E kehonan ta varios y ta trata diferente sorto di problema. Pero mayoria keho ta pasobra e garashi ta nenga nan deber pa un bon resultado. Segun ley garashi di auto tin un deber pa percura pa un bon resultado final. Dus e garashi mester drecha e auto bon. Hopi garashi ta nenga esaki y ta bira lomba pa e derechonan di e consumido. 

Pa e motibonan aki nos ta urgi tur consumido, pa ora di bay cerca un garashi di auto pa considera e siguiente consehonan (tips): 

  • Trata di splica bon loke bo kier. Si ta posibel pone riba papel pakico bo a hiba e auto anto kico bo ta spera di e trabao di e garashi. 
  • Prome cu bo otorga e trabao, puntra cuanto e trabao lo sali mas of menos. No laga garashi haci trabao sin cu bo sa cuanto e ta costa. Palabra cu e garashi pa cualkier trabao extra, nan yamabo puntrabo pa permiso prome cu nan cuminsa traha. Bisa e garashi cu bo no kier pa e haci otro trabao of cambia piesa sin bo aprobacion. Como consumido bo kier evita sorpresa despues ora bo haya recibo di cuenta. Te hasta si durante e reparacion ta mustra cu e reparacion lo costa mas caro, e garashi lo mester tuma contacto cu bo prome.Si bo no haci e tipo di palabracionnan aki, despues ta dificil pa bo reclama over di gastonan. 
  • Puntra e garashi si e ta duna un tipo di garantia si e problema presenta di nobo. 
  • Haci un investigacion chikito di mercado prome cu bo hiba bo auto un garashi. Check cua garashi tin bon nomber, cua garashi tin mecaniconan renombra, ki prijs ta normal pa cierto trabaonan y por ultimo kico ta normal pa duna pa garantia di trabao. 
  • Controla despues cu bo ricibi e auto si nan a haci tur e trabaonan cu bo a pidi of tabata spera. 
  • Controla despues di e trabao, cu e garashi ta debolbe piesanan bieu. Controla si e kilometrahe di e auto a subi irrasonabelmente hopi, tin rasca of golpi nobo, etc. 


Si bo hiba bo auto cerca un mecanico bao palo, corda pidi un recibo. Por si acaso algo pasa, por lo menos bo tin un prueba pa yudabo busca bo derecho. Si algo bay malo, reclama di biaha. 

Conseho ora di otorga trabao na contratista

Anualmente Dienst Huur- en Consumentenzaken ta haya bastante keho contra contratista. E kehonan ta diferente y ta trata por ehempel cu e compania a cuminsa cu e trabaonan di reparacion den cas pero nunca a caba cune; e compania no a drecha e dak bon; e trabao a keda haci slordig y di mal calidad, etc. Dienst Huur- en Consumentenzaken ta duna algun conseho valioso pa e consumido ora di busca contratista:

  • Pidi oferta di por lo menos 3 compania. 
  • Puntra pa referencia di trabaonan anterior y pasa wak e trabaonan anterior. Puntra rond cerca conocirnan of den e mundo di construccion di nan conoce e contratista anto kico nan sa di e trabao cu e ta haci.
  • Pidi pa e compania duna garantia y check kico e garantia ta inclui.
  • Puntra pa credencialnan di e compania. Cu esaki nos kiermen pa puntra e compania ki preparacion profesional e tin pa por haci e trabao.
  • Haci palabracion duidelijk over di e prijs, fecha di cuminsa traha, tempo cu e trabao lo dura, ki dia lo keda cla, fecha di entrega, materialnan cu lo wordo uza, etc. 
  • Traha un contract por escrito rasonabel cu condicionnan pa ambos partido. Pone expectativanan di e trabao riba papel. Pone instruccionnan riba papel pa tur dos partido ta duidelijk un cu otro. Inclui den e contract kico lo pasa si acaso e trabao resulta mas hopi of menos; forma di entrega; daño y perhuicio den caso di incumplimento di e terminonan di ehecucion.
  • Semper pidi recibo na momento di haci pago. Haci pagonan di e trabao den fase segun e trabao ta avansa.
  • Reclama di biaha ora algo bay fout. 

Si acaso e contratista duna bo un contract como ehempel, laga un abogado cu conocemento di e ley aki tira un bista riba dje of laga bo abogado mes prepara un contract como ehempel.

Na Hulanda e consumido tin mas instrumento pa su proteccion, manera e consumido tin derecho riba 3 dia pa reflexiona despues cu e firma contract of tambe e consumido por wanta e ultimo 5% di e suma total di contract pa 3 luna si na final di e trabao e ta haya cu e contratista no a cumpli cabalmente. Ademas na Hulanda tin un regulacion legal special den buki 7 di codigo civil titulo 12, cual ta regla trabao cu contract. E prome seccion di e ley aki tin reglanan general y e segundo seccion ta regla construccion di un cas a peticion di un consumido. Aruba no tin e ley legal aki. Na Aruba ainda nos tin e ley bieu cu ta regla e acuerdo di contract di trabao den buki 7A y cu ta hopi conciso. Pues e ta hopi cortico y no ta mesun amplio cu e ley cu Hulanda ta uza ora consumido ta contrata contratista.

Na Aruba, segun ley ta existi un contract den cual e contratista ta compromete su mes pa haci un tipo di trabao di naturalesa fisico pa un prijs (7A: 1613B BWA). Ta trata di modificacion of creacion di algo di naturalesa fisico manera por ehempel fabricacion di un mueble of un cas. E contratista mester percura pa e trabaonan keda cla denter di e termino acorda conforme e instruccion di e cliente. Tambe e contratista ta carga cu e riesgo si e no termina na tempo of si e gastonan di e trabao surpasa e prijs acorda.

Traha un contract por escrito rasonabel cu condicionnan pa ambos partido. Asina bo por controla despues si e contratista a mantene su mes na e acuerdo. Si acaso e contratista duna bo un contract como ehempel, laga un abogado cu conocemento di e ley aki tira un bista riba dje of laga bo abogado mes prepara un contract como ehempel.

Pa ley, acuerdo verbal tambe tin validez cu otro palabra cualkier comunicacion of declaracion cu mag di wordo asumi bao di circunstancia di ta enfoca riba consecuencia legal, manera cera un acuerdo, ta legal, menos si e ley ta prescribi otro (art. 3:35 jo 3:33 BWA). Pero acuerdonan verbal ta trece problema ora cu tin diferencia di opinion pasobra ta dificil pa prueba.

No paga di adelanta

Den codigo civil di Aruba articulo 7A: 1620 (BWA) ta duna e posibilidad pa parti e construccion den etapa y pone pa cada etapa un suma pa e trabao y un fecha fiho pa finalisa y entrega e construccion. Asina e consumidor no ta mara den un solo biaha na henter e construccion di e cas y tambe por paga e contratista a base di e progreso di e construccion. Esaki ta wordo recomenda pa asina den cada etapa di construccion por enforsa su derechonan contra di e contratista si acaso e fecha fiho pasa y no termina cu e trabaonan. Si esaki no wordo poni den e contract, mester warda te ora e fecha final pa entrega e construccion completo y finalisa prome cu por cuminsa haci uzo di derechonan legal contra e contratista.

E consumido no por wordo obliga pa paga tur pago di adelanta cu no ta cuadra cu e trabao recien haci. E consumido por wordo obliga apenas pa pago cu ta cuadra cu e progreso of e balor di e material cumpra door di e contratista. Supone cu e contratista ta desea cu e consumido paga mita di e suma prome cu e trabaonan cuminsa, cu motibo cu mester cumpra material pa ehecuta e trabao, e consumido no lo mester bay di acuerdo cu esey.

Si ta posibel pa e contratista desea cu e consumido prome cu cuminsa cu e trabaonan laga 10% di e suma di contract den depot cerca e notario. Asina  e contratista tambe tin e siguridad cu e consumido ta cumpli cu su obligacionnan di pago. Ta consehabel pa e consumido no cay pa haci pagonan halto mientras e contratista no a haci completamente nada. Si por ehempel e contratista bay failliet, e consumidor muy probablemente ta perde su placa.

Reglamento di 5%

Na Hulanda ta regla den ley cu e consumido por tene 5% di e suma di contract di e ultimo termino y cu por pone e suma aki den un depot cerca e notario. Ora cu tres luna pasa di e momento despues cu e trabao keda entrega, e notario ta paga e suma pa e negoshi. A no ser cu e consumido por indica cu argumento valido pakico no kier pa paga e contratista.

Asina e consumido por indica ainda si tin fayo cu mester wordo drecha. E instrument aki por percura pe contratista ainda haci areglo na e cas. Pa tur claridad, e consumido mag haci uzo di e 5% aki tambe ora cu no a presenta fayo.

Di e manera aki e consumido tin te 3 luna despues cu e trabao termina un siguridad financiero den caso cu fayo presenta.

Aunke Aruba no conoce e ley aki, e consumido por inclui un clausula den e contract cu e contratista pa inclui mesun sorto di regla. Esaki lo duna e consumido na Aruba mas forsa.

Por haci uzo di un escrow account, na cual e consumidor ta haci un acuerdo cu e contratista cu e ta deposita e suma di e construccion pa wordo haci y cu e contratista no ta haya e suma aki te ora cu termina e construccion. ‘Escrow account’: ta un cuenta temporario bao nomber di un tercero durante e proceso di un transaccion entre dos partido. E cuenta ta opera te cu finalisacion di un proceso na momento cu tur condicion entre e cumprado y bendedo a keda cumpli.

Asina ta duna siguridad financiero na e consumidor cu contratista no ta tuma su placa y keda sin haci e trabao of laga e trabao sin completa of cu defecto. Ademas esaki ta duna siguridad na e contratista cu e consumidor berdaderamente tin e suma pa paga pa e construccion.

Finalmente por wordo bisa cu si acaso un edificio cu a wordo construi ta kibra parcialmente of completo door di un defecto den e composicion di e cas of door cu e tereno ta inadecua, e contratista ta responsabel pa esaki durante 10 aña largo (Art. 7A: 1621 BWA). Tambe consumidor por termina e acuerdo di construccion na tur momento despues di inicio di e trabao, riba condicion cu e ta compensa tur e gastonan ya caba haci door di e contratista, manera gastonan di material, labor y ganashi (art 7A: 1623 BWA).

Pidi oferta liber di compromiso di diferente contratista. Pidi oferta liber di compromiso di por lo menos 3 contratista pa e trabao.  Puntra pa referencia di trabaonan anterior y check credencialnan di e contratista. Ta consehabel pa te hasta controla si e contratista ta registra na Camara di Comercio.  Puntra si e contratista ta duna garantia y kico e garantia ta encera.

Ta alerto si cu contratista ta hisa prijs

E contratista no por hisa e prijs zomaar. Si e contratista ta bisa cu e salario of material di construccion mester ta mas hopi cu e prijs acorda, esaki lo mester ta poni por escrito  (Articulo 7A:1622 BWA). Loke si e ley di Aruba ta stipula ta cu e contratista no por subi e prijs acorda pa e construccion, sin cu e cambionan wordo acorda por escrito hunto cu e consumidor (art 7A: 1622 BWA). 

Pidi recibo di pagonan haci

Semper pidi recibo di pagonan haci. Ta miho pa reparti e pagonan den fase segun e trabaonan ta avansa. Paga apenas ora cu un parti di e trabao termina. Evita paga e trabao completo di adelanta. 

Reclama di biaha

Fayonan obvio of visibel bo mester reclama di biaha y resumi esakinan por escrito prome cu e contratista entrega e trabao y si ta trata di un cas prome cu e consumido bay biba den e cas. Si bo constata fayonan scondi den menos cu 10 aña bo tin cu notifica esakinan di biaha. Conforme articulo 7A: 1621 BWA e contratista ta responsabel pa 10 aña pa edificio of cas cu a verval of a decai door di fayo den e composicion di e edificio of uzo di tereno inadecua. Si acaso den un futuro e trabao mustra fayonan cu antes na momento di entrega di trabao no tabata t’ey, e consumido por reclama cerca e contratista. E fayonan por ta causa pa motibo di mal ehecucion di e trabao. E consecuencianan di un mal trabao, cu ta causa pa defecto of uzo inadecua di material of herment, ta core pa cuenta di e contratista.

Si acaso na momento di entrega e trabao e cliente tabata tin suficiente oportunidad pa descubri y reclama un defecto pero no a hacie, despues ora fayonan scondi presenta e contratista por keda libera di su responsabilidad pa reparacion. Pa e motibo aki ora cu e trabao keda cla, controla bon pa fayonan visibel y reclama esaki di biaha. Pa e consumido por haci e contratista responsabel pa un mal trabao, e lo mester duna e contratista un oportunidad pa por drecha e defectonan den un plaso rasonabel.

Reclama riba media social

Haci uzo di social media pa expresa malcontento cu trabao di contratista y puntra rond pa haya sa mas di e calidad di servicio y trabao di contratista. Tambe ta consehabel pa haci bo mesun investigacion di prijsnan di material, pa ta hopi envolvi cu e proceso di construccion y controla mas hopi posibel riba e progreso di e construccion y hala atencion manera cu constata cu algo no ta bay segun acuerdo pa drecha esaki mas lihe posibel.

Conseho den supermercado

Consumudo mester mester paga hopi tino riba fecha di vencimiento. Si acaso e consumido a cumpra un producto cu su fecha  a pasa, y cu pues ta daña, e consumido toch tin derecho pa reclama cerca e negoshi. Na momento cu e fecha di vencimiento pasa e negoshi mester kita e producto foi shelf, pues bendemento di e producto daña por ta peligroso pa e salud di e consumido. Si acaso e negoshi nenga di retira e producto daña, e consumido por yama Directie Volksgezondheid (T: 5224200) pa e departamento aki tuma e pasonan necesario pa haci cu e negoshi ta retira e productonan daña foi shelf.

Encuesta_negoshi

 

Fundacion CAS

Fundacion Consumidornan Arubiano Solidario (Fundacion CAS) ta un fundacion cu ta existi desde 30 di Maart 1990. E obhetivo di fundacion CAS ta pa promove y representa e interes di e consumidor den e sentido mas amplio di e palabra. Fundacion CAS ta accesibel via:

Fundacion Consumidornan Arubiano Solidario  
Adres   Hulpbestuurskantoor San Nicolas
Telefon 
  • 5843752
  • 5842050 
E-mail  This e-mail address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it. 

Cooperacion entre Dienst Huur- en Consumentenzaken ta esencial pa promove mihor proteccion na e consumido Arubiano. 

Aunke Fundacion CAS y Dienst Huur- en Consumentenzaken ta traha na interes di e consumido, toch e tarea di e dos organisacionnan ta diferente. Fundacion CAS ta un instancia priva cu tin un tarea hopi mas amplio cu Dienst Huur- en Consumentenzaken. Dienst Huur- en Consumentenzaken ta un departamento di Gobierno y tin cu cumpli cu e tareanan manera describi den e decreto nacional di Pais Aruba, fecha 13 di augustus 2013 no. 19 no. DRH/ 1629. Segun e decreto Dienst Huur- en Consumentenzaken su obhetivo ta pa cuida e interes di of brinda proteccion na e consumido mediante control y promocion di comercio husto entre negoshi y consumidor y tambe concientisa e consumido riba su derechonan.

E tarea di un organisacion di consumido manera fundacion CAS ta riba otro nivel. Por ehempel Consumentenbond na Hulanda ta un organisacion cu no solamente ta atende keho, pero tambe ta duna informacion por medio di aviso, comercial na television, foyeto di guia di informacion pa consumido. Ademas consumentenbond ta activo den lobby cu gobierno of syndicatonan den creacion di programa of leynan di proteccion pa consumido. Pues, e trabao di sali na defensa di e derecho di e consumido ta hopi y ta hopi amplio.

Den cuadro di e pensamento aki Dienst Huur- en Consumentenzaken ta kere den comunicacion habri y cooperacion estrecho cu fundacion CAS. 

Encuesta_consument