Lista preto di condicionnan general

Un negoshi no mag stipula condicionnan general pa loco. Condicionnan general ta stipulacionnan of clausulanan por escrito formula pa ta parti di un acuerdo of contract cu excepcion di stipulacionnan cu ta indica e esencia di rendimiento, manera por ehempel prijs. E ley di condicionnan general ta papia di usuario (negoshi) y contrapartido (consumido). E usuario den mayoria caso ta e negoshi cu ta stipula e clausulanan como parti di un contract. E contrapartido (consumido) ta esun cu lo mester acepta e condicionnan general cu ta aplicabel pa e acuerdo, sea por escrito of di otro forma, y hopi bes esaki ta e consumido.

Ley a pone reglanan pa stipulacion di condicionnan general. Ley tin un lista preto di condicionnan cu ta prohibi y pues no mag aparece den ningun contract.

Akibao ta sigui e lista preto di condicionnan general manera ta aparece den nos codigo civil buki 6, articulo 236. Lista preto di condicionnan prohibi:

  1. cu ta limita of exclui e derecho di e consumido pa exigi e prestacion (producto of servicio) cu e negoshi a priminti;
  2. cu ta limita of exclui  autoridad di e consumido pa disolve e contract manera regla den ley di contractnan reciproco (seccion 5: wederkerige overeenkomsten);
  3. cu ta limita of exclui e consumido di e competencia cu ley ta dune pa suspende cumplimento of cu ta duna e negoshi un poder mayor cu loke ley ta dune pa suspende;
  4. pa e negoshi mes determina si el a keda sin cumpli cu un of mas compromiso, of cu si e ehecucion di e derechonan cu e consumido tin segun ley den caso di un tal incumplimento (defecto), ta depende di e condicion cu e consumido ta demanda un tercero prome den un caso;
  5. Bao cual e consumido ta duna e negoshi permiso di antemano pa laga su obligacionnan pasa pa un tercero di e acuerdo cu un di e maneranan menciona den  e ley di deuda y suscripcion di contract (Titulo 2, seccion 3), a menos cu e consumido tin e autoridad pa disolve e acuerdo na cualke momento, of cu e negoshi ta responsabel pa cumplimento door di e tercero,  of cu e transicion ta tuma luga relaciona cu e traspaso di un compromiso na cua tanto e responsabilidadnan como e derechonan ta pertenece;
  6. cu den caso cu e derechonan di e negoshi cu ta sali for di e acuerdo bay pa un tercero, ta exclui of limita autoridadnan of defensanan cu e consumido lo por invoca contra un tercero; 
  7. pa cual un plaso of termino legal den cual e consumido mester haci un derecho conta, ta corta of limita e derecho te menos cu 1 aña;
  8. cu den caso cu durante ehecucion di e acuerdo daño wordo causa na un tercero door di e negoshi of door di un persona of algo pa cual e ta responsabel, e consumido tin e obligacion di sea cubri e daño completamente na un tercero, of mirando e relacion cu e tin cu e negoshi, carga un responsabilidad mayor cu loke ley ta exigi;
  9. cu e negoshi ta duna su mes e permiso pa hisa e prijs cu el a stipula denter di 3 luna despues di a cera e contract, a menos cu e consumido tin autoridad pa den e caso ey disolve e contract;
  10. cu den caso di un acuerdo pa regularmente entrega bienes, incluyendo coriente, of pa haci trabaonan regularmente, esaki ta conduci na prolongacion of renobacion silencioso di un contract pa mas cu 1 aña;
  11. cu ta limita of exclui e autoridad di e consumido pa entrega prueba, of cu ta cambia e reparticion di prueba, manera ley ta stipula, pa pone e consumido den desbentaha, sea pasobra e ta contene un declaracion di e negoshi riba solides di su desempeño, of pasobra cu por prueba culpabilidad di e negoshi pa incumplimento;
  12. cu ta desvia di articulo 37 di Buki 3 den desbentaha di e consumido, a menos cu esaki ta relaciona cu e forma di e declaracionnan cu e consumido tin di duna of cu ta determina cu e adres cu e consumido a duna e negoshi, por sigui wordo considera como tal, te ora notifikele di un adres nobo.
  13. na unda cu na momento cu un consumido cera e acuerdo su adres real ta na Aruba, y e escohe un otro adres, otro cu e caso cu pa un tempo e no lo tin un adres real conoci na Aruba, a menos cu e contract tin di haci cu un bien registra y cu a scohe adres di un notario como lugar di residencia;
  14. cu ta provee pa resolve un conflicto door di un otro cu no ta hues kende pa ley tin e autoridad, of cu no ta un of mas arbito, a menos cu ta duna e consumido un termino di por lo menos un luna despues di cu e negoshi a haci un apelacion por escrito riba e clausula pa scohe pa bay hues.

Lista shinishi di condicionnan general

E lista shinishi ta un lista di condicionnan cu ta riba e frontera di inhusto. E lista shinishi ta trata articulo 237 di nos Codigo Civil buki 6. E negoshi tin di prueba cu e uso di e condicionnan riba e lista shinishi den su situacion especifico no ta inhusto. Ta keda na hues pa dicidi si e condicionnan aki por keda como parti di e contract.

E ley di condicionnan general ta papia di usuario (negoshi) y contrapartido (consumido). E usuario den mayoria caso ta e negoshi cu ta stipula e clausulanan como parti di un contract. E contrapartido (consumido) ta esun cu lo mester acepta e condicionnan general cu ta aplicabel pa cu e acuerdo, sea por escrito of di otro forma, y hopi bes esaki ta e consumido. Un consumido ta un persona natural cu no ta funciona den ehecucion di un profesion of empresa.

Lista shinishi di condicionnan prohibi:

Den un contract entre un negoshi y un consumido, ta sospecha cu e siguiente clausulanan ta inhustamente inconveniente:

  1. ora cu e negoshi, mirando e circunstancianan di e situacion, ta duna un termino defini insuficiente of inusualmente largo pa reacciona riba un oferta of un otro splicacion di e consumido;
  2. ora cu ta limita e debernan di e negoshi substancialmente den comparacion cu e consumido, teniendo cuenta cu e leynan cu ta goberna e contract, sin cu rasonabelmente e consumido por a spera dicho clausula;
  3. ora cu e negoshi capacita su mes pa proporciona un prestacion cu ta desvia substancialmente di e prestacion defini, a menos cu e consumido tin e autoridad den e caso ey pa disolve e contract;
  4. ora cu e negoshi libera su mes di e contract of duna su mes e autoridad, contrario na e motibonan stipula den e contract cual ta di tal forma, pa por libera su mes di e contract;
  5. ora cu e negoshi ta duna un termino indefini insuficiente of inusualmente largo pa cumplimento;
  6. ora cu e negoshi ta libera un tercero completamente of parcialmente di un obligacion legal pa compensacion;
  7. ora cu ta limita of exclui e autoridad di e consumido pa likidacion (haci pago) manera asigna pa ley  of ora cu ta duna e negoshi un autoridad di likidacion cu ta bay mas leu di loke ta coresponde segun ley;
  8. ora cu como sancion riba cierto comportacionnan di e consumido, incluso negligencia, ta sigui desintegracion di e derechonan cu ta coresponde, of e autoridad pa trece cierto puntonan di defensa padilanti, excepto te asina leu cu e comportacionnan aki ta hustifica e desintegracion di derecho of di e puntonan di defensa;
  9. ora cu den caso cu e contract termina pa otro motibo cu no ta e echo cu e consumido a fracasa den cumplimento di su obligacion, obliga e consumido pa paga un suma di placa, excepto te asina leu cu ta trata di un compensacion rasonabel pa e perdida of perdida di beneficio cu e negoshi a sufri;
  10. ora cu e consumido ta obliga pa cera un contract cu e negoshi of cu un tercero, a menos cu esaki, teniendo na cuenta tambe e relacion entre e contract ey cu e contract menciona den articulo aki, por wordo spera rasonabelmente di e consumido;
  11. ora cu pa un contract manera menciona den e lista preto bao di “j” (Codigo Civil, Buki 6, articulo 236), ta fiha un duracion di mas cu un aña, a menos cu e consumido tin e autoridad cada biaha pa cancela e contract despues di un aña;
  12. ora cu ta mara e consumido na un termino di cancelacion cu ta mas largo cu tres luna of ta mas largo cu e termino cu e negoshi ta haya pa cancela e contract;
  13. ora cu ta stipula un forma mas estricto pa e validez di un declaracion cu mester wordo realisa pa e consumido cu esun exigi pa un escritura (escritura ta un “onderhandse akte” na Hulandes);
  14. ora cu ta determina cu un apoderacion duna door di e consumido ta irevocabel of no ta termina door di su morto of door di pone bao curatela, a menos cu e apoderacion ta extende te na entrega di un bien registra.

 

Algemene voorwaarden

Condicionnan general ta stipulacionnan of clausulanan por escrito formula pa ta parti di un acuerdo of contrato cu excepcion di stipulacionnan cu ta indica e esencia di rendimiento, manera por ehempel prijs. Un negoshi no mag stipula condicionnan general pa loco. Ley a pone reglanan pa stipulacion di condicionnan general y cu ta indica kico por y kico no mag aparece den e condicionnan general. Nos codigo civil buki 6 ta trata e ley di condicionnan general den e articulonan 231 te cu 247. E caracter di e ley aki ta obligatorio o sea cu partidonan no por desvia di nan.

Condicionnan general entre otro mester ta formula di un manera pa wordo usa den mas cu un acuerdo y mester keda dentro di un termino husto pa e consumido. Si acaso e comerciante no cumpli cu e ley di condicionnan general, Hues por dicta cu e condicionnan general ta invalido.

E ley di condicionnan general ta papia di usuario (comerciante) y contrapartido (consumido). E usuario (comerciante) den mayoria caso ta e negoshi cu ta stipula e clausulanan como parti di un contrato. E contrapartido (consumido) ta e esun cu lo mester acepta e condicionnan general cu ta aplicabel pa e acuerdo sea por escrito of di otro forma y hopi bes esaki ta e consumido. Un consumido ta un persona natural cu no ta funciona den ehecucion di un profesion of empresa.

Ley ta pone dos exigencia basico na condicionnan general:

  • Condicionnan general no mag di ta inhusto;
  • E contrapartido (consumido) mester por lesa e condicionnan general prome cu e haci un decision definitivo. Esaki yama e deber pa informa, pues e negoshi tin obligacion pa informa e contrapartido (consumido) di e reglanan.

Ley di condicionnan general tin un lista di prohibicionnan. E prohibicionnan aki ta reparti den un lista preto y un lista shinishi. E lista preto ta un lista di condicionnan cu ta prohibi, o sea cu no mag aparece mes den e condicionnan general mes. E lista shinishi ta un lista di condicionnan cu ta riba e frontera di inhusto. E usuario (comerciante) tin di prueba cu e uso di e condicionnan riba e lista shinishi den su situacion especifico no ta inhusto. Ta keda na Hues pa dicidi si e condicionnan aki por keda como parti di e contrato.

 E ley di condicionnan general ta bisa cu e contrapartido (consumido) ta mara na e condicionnan general hopi lihe, pero di otro banda ta duna e contrapartido (consumido) espacio tambe pa anula e condicionnan general. Pues, e contrapartido (consumido) tin e posibilidad pa anula stipulacionnan di e condicionnan general ora cu e usuario (comerciante) no a cumpli cu por ehempel su deber pa informa of ora cu un stipulacion ta excesivamente inhusto.

Garantia legal

Nos tin di paga bon tino cu periodo di garantia ora di cumpra articulonan, especialmente aparatonan electronico. Aunke den compra di consumidor e palabra “garantia” no ta aparece como tal, toch e ley ta trata diferente articulo cu ta toca garantia riba e producto y tambe indemnisacion (of compensacion) a causa di daño cu un producto defecto (of piesa di e producto) pora causa.

Ley ta bisa cu e producto mester cumpli cu e acuerdo haci na momento di compra, cu otro palabra e producto mester funciona debidamente. Esaki yama garantia legal. Garantia legal ta e garantia cu Ley ta duna e consumido. Bo producto mester cumpli cu e acuerdo, esaki ta wordo yama exigencia di conformidad (conformiteitsvereiste). Garantia legal ta encera cu e producto mester cumpli cu loke rasonabelmente bo por spera di dje a base di uzo normal di e producto. Garantia legal ta regla den nos Codigo Civil Buki 7.

E producto mester por contene cierto caracteristicanan cu e consumido por spera di e producto. Por ehempel si e consumido cumpra un stoel ta normal pa e consumido por spera cu e stoel por carga su peso sea sintá of pará.

Loke e consumido por spera di un producto y e garantia legal ta depende tambe di algun otro punto, manera:

  • E bendedo y su notificacionnan tocante e producto;
  • Promocion di e producto;
  • E tipo di tienda unda a cumpra e producto (sea e ta un tienda di luho, of un mercado di purga);
  • Circumstancianan di e compra (promocion, benta di producto di demostracion cu lo por hustifica e prijs y cu e bendedo ta tuma asina mas riesgo);
  • E naturalesa di e producto, den cual por ehempel bo por pensa e prijs di e producto, si ta un producto di marca of no, si e ta un producto nobo of si e ta un producto segunda mano of si e ta daña of si e exterior ta daña.

Ademas di e puntonan aki cu entre otro ta determina e expectativa di e consumido, ley ta wak tambe si e compra di e producto ta rekeri cierto investigacion. Cierto producto ta normal pa spera di e consumido pa averigua prome cu e haci un compra. Si e consumido kier cumpra por ehempel un glas pa bebe awa, e no lo investiga mucho ni tampoco ta spera esey di dje. Pero si e consumido kier cumpra por ehempel un wasmashin, ta di spera pa e consumido wak rond y compara prijs, calidad, tecnologia, consumo di electricidad, eficiciencia, capacidad di carga, etc.

Si e consumido cumpra un producto hopi barata y sin marca, e consumido su expectativanan pa e calidad hopi bes ta abao. Pero si e consumido cumpra un producto hopi caro y di un marca renombra hopi bes e consumido tin un expectativa halto pa e calidad di e producto. Si un consumido por ehempel cumpra un auto segunda mano pa 1000 florin, normalmente e consumido lo tin un expectativa abao di e calidad compara cu un consumido cu un cumpra un auto nobo di luho pa 100 mil florin. Den caso di e auto di 1000 florin Ley ta sali di e punto di bista cu ta normal pa spera di e consumido pa e’la puntra su mes dicon e auto ta asina barata anto kico por ta e fayonan di e auto. Pa motibo di e puntonan aki den e situacion di e consumido di e auto di 1000 florin, e consumido no por spera hopi garantia legal tampoco.

Pa e consumido por apela riba garantia legal tin biaha e tin di haci un investigacion riba un producto y averigua kico ta normal prome cu e haci un compra. Den caso cu e ta un producto cu bo lo por spera di averigua prome, e consumido no por apela riba garantia legal asina facil. Den e tipo di productonan aki ley lo mira loke bo por spera di e producto bao uso normal considerando tur circumstancia relevante pa e compra. Den e caso aki Ley ta exigi pa e consumido mes investiga si loke ela spera di e producto tabata tey den e producto tambe.

Si acaso e articulo falta algo of tin un limitacion cu no lo ta supone di ta eynan, e consumidor por exigi pa dreche si acaso e negoshi por cumpli cu esaki di un forma rasonabel. Ora cu abo como consumido ripara cu e producto cu ba cumpra falta un piesa, ta daña, tin un defecto of manera cu ley ta bisa no ta cumpli cu loke bo por spera, bo tin di bisa e negoshi mas pronto posibel via telefon of personalmente pasa cu bo factura of prueba di compra. Ley ta indica cu si e consumidor warda mas largo cu dos luna e por perde su derechonan. E tienda tin e obligacion pa entrega e piesa cu falta, repara e producto, reemplasa e producto of den cierto caso e negoshi mester debolbe placa na e cliente.

Resumiendo: si e producto falta algo of ta daña, e consumidor por exigi pa:

  • Pa entrega loke falta;
  • Drecha e articulo cu a keda entrega, si acaso e bendedor por cumpli cu esaki rasonabelmente;
  • Reemplasa e articulo. Esaki no ta aplicabel si acaso e consumidor a descuida e articulo of si e abnormalidad ta insignificante.

Ademas, di esaki e negoshi por debolbe e consumidor su placa.  

Algun tips pa e consumidor:

  • Si acaso bo pidi pa debolbe bo placa, no acepta un “tegoedbon”.
  • Si entrega e producto pa haci reparacion, no laga bo factura original na e tienda;
  • Haci un apelacion riba bo garantia. Si e comerciante no por dreche, bo tin derecho riba un nobo.

Anto segun nos leynan e consumidor por te hasta pidi pa indemnisacion of recompensa si a sufri daño a causa di e articulo cu ta daña of cu falta piesa.  Esaki ta regla den un ley cu yama responsabilidad pa producto cual ta trata responsabilidad pa dañonan causa pa productonan defectuoso. E ley aki ta haci referencia na productor y producto.

Bao productor ta compronde e fabricante di un producto final, e productor di un materia prima (grondstof) of e fabricante di un piesa, y cada un cu ta presenta su mes como productor door di pone su nomber, su marca of cualkier otro marca distintivo riba e producto. Cada ken cu importa un producto aki na Aruba pa bende, huur, lease of di otro manera proporciona den cuadro di actividadnan comercial, ta wordo considera como productor; su responsabilidad ta igual na esun di e productor manera poni den ley.

Si no por establece kende e productor di e producto ta (of den caso cu no por establece kende ta importa e producto), lo considera cada un cu ta bende e producto como productor a no ser cu por identifica dentro den un termino rasonabel kende ta e productor (of importador).

Reisovereenkomst

Ley ta considera un acuerdo di viahe un acuerdo den cual un “organisador di viahe” ta compromete su mes cu e “viahero” pa suministra un viahe organisa di antemano p’ele cu ta encera un anochi of un periodo di mas cu 24 ora, como tambe por lo menos dos di e siguiente servicionan: transportacion, estadia y un servicio turistico cu no ta relata ni na transportacion of estadia cu ta parti significante di e viahe. Esun cu den ehecucion di su empresa, ta presenta su mes como agente di un “organisador di viahe” estableci na Aruba, ta wordo considera como “organisador di viahe” tambe. Articulonan 500 te cu 513 di Buki 7 di nos Codigo Civil ta trata acuerdo di viahe.

Nos leynan ta bisa cu den material di promocion di paketenan di viahe, mester aparece e prijs y cualkier otro informacion relevante pa e viahe manera transportacion, estadía of cualkier otro servicio turistico cu ta significante pa e viahe. Prome cu cera e acuerdo di viahe e “organisador di viahe” ta notifica e “viahero” por escrito of cualkier otro forma comprendibel y accesibel tur e informacion aki y tur otro detaye importante pa e viahe. Esaki no ta aplicabel si acaso e acuerdo di viahe a keda cera den menos cu 72 ora prome cu inicio di e viahe (last minute).

reisovereenkomst

Despues di cera e acuerdo di viahe e “organisador di viahe” mester suministra e “viahero” inmediatamente cu un copia di e condicionnan, te asina leu cu esakinan no a keda duna caba.  Prome cu inicio di e viahe e “organisador di viahe” tin deber pa comunica por escrito of di otro forma comprendibel of accesibel tur condicionnan.

E “viahero” por termina e acuerdo di viahe na tur momento y de inmediatio. Si e “viahero” cancela pa su propio culpa, e viahero ta compensa e agencia e suma cu e agencia a sufri na daño. E suma por costa maximo un biaha e suma total di e viahe. Si e “viahero” cancela pa motivo di un circumstancia cu no ta su culpa, e tin derecho riba restitucion of remision di e suma di e viahe (prijs di viahe). Si acaso e “viahero” a cuminsa disfruta di e viahe caba, e mester compensa un suma husto di loke ela disfruta di e viahe.

E “organisador di viahe” por cancela e viahe solamente a base di circumstancianan hopi importante y mester avisa e “viahero” di biaha. Si acaso e “organisador di viahe” cancela e viahe pa un motivo cu no tin di haber cu e “viahero”, e ora ey e mester ofrece e “viahero” un otro viahe di mesun calidad of calidad mas halto. Of e “viahero” tin derecho pa haya su placa back of dispensacion di e suma cu e debe si acaso e “viahero” a cuminsa cu e viahe caba.

Den caso di cancelacion di viahe, e “organisador di viahe” tin di recompensa e viahero pa daño material y un suma pa e perdida di e placer di viahe a no ser cu:

  1. E “organisador di viahe” cancela pasobra e no a logra cera e minimo cantidad di persona pa haci e viahe anto e “viahero” a keda avisa por escrito dentro un e termino poni den e acuerdo, of
  2. E cancelacion ta a consecuencia di un forsa mayor (overbooking no ta inclui).

E agencia ta obliga pa ehecuta e acuerdo di viahe manera acorda entre e cu e viahero, o sea segun e expectativanan cu e viahero a crea a base di e acuerdo y su condicionnan. Si acaso e viahe no sosode conforme expectativanan cu e viahero por a spera, e agencia ta obliga pa indemnisa daño a no ser cu e agencia no ta causante di e falta of fayo sino e viahero mes, un tercero of un forsa mayor. E agencia di viahe ta segun e circumstancianan obliga pa duna e viahero ayudo y asistencia si e viahe no sosode segun expectativananan cu por a wordo crea segun e acuerdo. Si e causa ta ocasiona pa un viahero, e agencia ta obliga pa duna ayudo of asistencia te asina leu cu esaki ta husto. E gastonan den e caso aki ta corre pa cuenta di e viahero.

E agencia por dicidi pa cambia e acuerdo di viahe imediatamente riba un punto importante solamente pa un motivo hopi valido. E viahero tin derecho pa nenga e cambionan aki si acaso si esakinan ta trece mas desbentaha cu bentaha.

E agencia di viahe por dicidi pa te 20 dia prome cu inicio di e viahe hisa e prijs di e pakete pa motivo di aumento den gastonan di transportacion inclusive gasto di gasolin, impuesto of cambio di moneda. E agencia mester duna cuenta di e calculacion di e aumento aki. E viahero tin derecho pa nenga e aumento aki. Si e viahero nenga di acepta e aumento, e agencia por kibra e acuerdo di viahe. E ora e viahero tin derecho riba su placa completo of parcialmente dependiendo si ela cuminsa disfruta di e viahe caba.

Despues cu e viahero a cera un acuerdo di viahe cu un agencia, e por otorga su derechonan na un tercero tanten cu e tercero ta cumpli cu tur e rekisitonan di viahe y basta cu esaki keda haci un tempo rasonabelmente prome cu e viahe tuma luga. Un termino di por lo menos 7 dia prome cu inicio ta ser considera rasonabel. Traspaso di derecho ta pasa solamente por escrito por medio di  un notificacion pa e agencia di viahe door di e ex viahero cu ta pasa su derecho over pa e tercero. E ex viahero y e tercero ta responsabel pa gastonan di e viahe y tambe e traspaso.

“Dienst Huur- en Consumentenzaken” ta conseha tur viahero pa cera un seguro di viahe pa su propio trankilidad y proteccion.